De gemeente Noardeast-Fryslân heeft de wettelijke plicht 250 asielzoekers in Dokkum op te vangen. Daar zou je direct mee aan de slag kunnen gaan. In Noardeast-Fryslan gaat het anders. Eerst wordt er een extern onderzoeksbureau uit Groningen ingeschakeld om een draagvlakonderzoek uit te voeren. Alle bewoners van de gemeente krijgen een brief door de bus: azc, ja of nee? Meet je zo draagvlak? Het ‘draagvlakonderzoek’ – vooral een papieren tijger – heeft al meer dan 90.000 euro gekost.

Een ander voorbeeld: over het Harddraverspark is al heel wat jaren onderwerp van gesprek. En nu wordt het menens. Afgelopen zomer kwamen ontwerpbureau CB5 en adviesbureau Arcadis met een ‘gloednieuw ontwerp’ op de proppen. Kosten noch moeite werden gespaard. Een nieuw stadspark! Een camping! Een voetbalveld! Maar opmerkelijk genoeg blijkt dit ontwerp bijna identiek aan dat van Dijkstra Draisma, vier jaar eerder gepresenteerd. Het enige verschil? Een verbijsterend prijsverschil van bijna 4 miljoen euro tussen beide ontwerpen.

Inmiddels hangt de halve gemeente aan elkaar van de rapporten van externe adviesbureaus. Bijna alle onderzoeken, beleidsvisies en andere dikke documenten van de afgelopen jaren – werden uitbesteed aan externe bureaus. Bij voorkeur van buiten de gemeente, zo lijkt het. Natuurlijk: expertise is belangrijk. Onmisbaar, zelfs. Net als onafhankelijkheid. Maar de ‘resultaten’ die deze bureaus aan de gemeenteraad presenteren, zijn vaak geldverslindend, megalomaan in omvang of worden simpelweg niet uitgevoerd.

Waar komt al dat geld om van die externe bureaus in te huren vandaan? Noardeast-Fryslân vreest vanaf 2025 rode cijfers omdat het Rijk gaat bezuinigen op het gemeentefonds. Het tekort gaat naar verwachting oplopen tot in de miljoenen. In deze context lijkt het me niet bepaald verantwoordelijk om een extern onderzoeksbureau in te huren voor een bedrag van €90.000.

Een ambtenaar handelt onafhankelijk en onpartijdig. Maar geldt dat ook voor een adviesbureau dat op de stoel van de ambtenaar komt te zitten? In september 2023 onderzocht Nieuwsuur de wereld van adviesbureaus in de energietransitie en het lokale bestuur. Meerdere gemeenten die zij spraken gaven aan dat er een afhankelijkheidsrelatie tussen gemeenten en adviesbureaus was ontstaan. De Vereniging van Nederlandse Gemeenten herkende zich in dit beeld. Het brengt bestuurlijke risico’s met zich mee, zeggen zij. Kennis sijpelt razendsnel weg bij de lokale overheid. En bovendien: wat blijft er eigenlijk over voor de gemeente zelf als elke beslissing eerst langs een extern bureau moet? Un bitsje laadsjes skuve, zoals mijn opa altijd zei. Laadsje open, laadsje dicht.

Het is hoog tijd dat de gemeente Noardeast-Fryslân haar prioriteiten opnieuw bepaalt. In plaats van blindelings te vertrouwen op externe bureaus die bakken met geld kosten, zou misschien gekeken kunnen worden wat het ambtenarenkorps eigenlijk zelf allemaal kan. En kijk daarna eens of er in de gemeente ook talent rondloopt wat aan de slag kan gaan. Ik kom het zeer regelmatig tegen! Mocht de gemeente moeite hebben met het inslaan van deze weg, wellicht kunnen ze daar nog een laatste keer een extern adviesbureau voor inhuren…

Tekst: Dieuwertje de Zijl

Let op: 
Dit is een column en dus geen nieuwsbericht. De schrijver/schrijfsters van een column hoeft zich niet aan het redactiestatuut van deze website te houden. Er gelden in principe nauwelijks beperkingen voor wat het onderwerp van een column kan zijn; het kan gaan van huiselijke voorvallen in Dokkum tot de wereldpolitiek. Aan columnisten wordt door de Nederlandse rechter een grote mate van vrijheid toegekend in hun columns. Deze vrijheid kan zich ook uitstrekken tot teksten die, als ze buiten een column geschreven zouden zijn, als kwetsend of beledigend gekenmerkt worden. Wil je reageren? Dat kan door een tegencolumn in te sturen via: redactie@in-dokkum.nl.