“Wêrom fertelstou allenug over de oarlòg?” vraagt de vissersvrouw de huisarts. Ze fronst haar wenkbrauwen. Waarom blijft hij stil over haar verhaal, en dat van de mensen om hen heen? Verhalen van liefde, kracht, en de stille moed van alledag. Verhalen van gewone mensen. Is dat niet veel waardevoller dan telkens weer vervallen in haat en verderf?
“Of denkstou dat ik my anstel of su?”
De Fury van Dokkum laat vanaf het eerste moment geen ademruimte over. Het jaar is 1572, en de stad staat op het punt van ontploffing. Huisarts Hendrik van Bra (Boy Ooteman) doet verslag van de Spaanse terreur en de opstand van de watergeuzen. Oorlog teistert Dokkum en eist mensenlevens. Vissersvrouw Katrina (Nynke Heeg) dringt aan op een ander perspectief. Als kloppend hart van het stuk vraagt ze zich af waarom de verhalen van gewone mensen niet verteld worden en probeert Hendrik ervan te overtuigen dat het belangrijk is om niet alleen te beschrijven, maar ook te voelen. “Of denkstou dat ik my anstel of su?” Het toneelstuk brengt een historie tot leven die het verleden op subtiele manier overstijgt. De verwoestingen van Dokkum in 1572 resoneren met hedendaagse conflicten in Oekraïne, Gaza en Soedan. De opstandige geuzen, die met stokken en fakkels de stad bestormen, roepen beelden op van boeren die met tractors Den Haag intrekken. Vrouwenemancipatie vormt het overkoepelende thema van de avond, en ook dat weet te raken: “Ik wu wel dat ik geen frou waar. Wy telle blykber niet met,” verzucht Katrina. Het is een sentiment waar vele vrouwen in het publiek zich wellicht ook nu nog in herkennen.
Vis die nog naspartelt op podium
De rollen lijken de beide hoofdrolspelers op het lijf geschreven. Ooteman straalt rust uit, wat een welkome houvast biedt in een verhaal waar het publiek soms snel moet schakelen tussen de oorlogsscènes en het liefdesverhaal dat op de achtergrond sluimert. Heeg levert een bijzonder indrukwekkende vertolking van een vrouw die rechtop probeert te staan te midden van de puinhoop. Haar prestatie krijgt nog meer gewicht door haar eigen verlies: twee jaar geleden verloor Heeg onverwacht zelf haar man. Andere rollen worden fantastisch vertolkt door Folkert Wesseling als de dappere geuzenleider Sipke van Scheltema en Thijs Meester als de gluiperige pastoor, die een komische noot aan het geheel toevoegt. Jelke Rijpma kruipt in de huid van Foppe, Katrina’s nogal losbandige echtgenoot. De acteur uit Burgum moest wel even wennen aan het Stadsfries dat zijn personage spreekt. “Ik deed auditie met de gedachte dat ik Fries zou praten,” vertelt hij .
Dankzij de vertaaldiensten van Warner B. Banga, die de teksten in het Dokkumers voor de acteurs insprak, kon Rijpma de kleine taalbarrière gelukkig tackelen. Ook het decor van de Bonifatiuskapel dwingt bewondering af. De locatie werkt betoverend, en de ruimte wordt op briljante wijze benut: acteurs bewegen zich langs, voor en achter het publiek en betreden het toneel vanuit elke hoek. De aandacht voor detail is opmerkelijk: een vis die door een van de acteurs wordt weggesmeten, spartelt nog even na op het podium. Een speciaal compliment gaat uit naar de dans, die naadloos door de voorstelling verweven is. De danseressen van het ensemble van Joyce Postma zijn betoverend en bewegen licht als stof over het podium en door de speciaal aangelegde watervloer van de kapel. Terwijl de oorlog op de achtergrond raast, durft De Fury van Dokkum zich af te vragen wiens verhaal nu echt verteld dient te worden en waarom. Dit zinderende spektakel maakt de geschiedenis van onze stad niet alleen zichtbaar maar ook voelbaar.
