De historische binnenstad van Dokkum kent tal van bijzondere plekjes met een goed verhaal. Zowel binnen als buiten de binnenstad zijn de afgelopen jaren gebouwen gesloopt, opgeknapt of nieuwgebouwd. In-Dokkum.nl duikt in de rubriek ‘Dokkum toen en nu’ de geschiedenis in. Waarom heeft een straatnaam die naam gekregen? En wat stond er vroeger op de plek van wat er nu staat? In deze editie: De Joh. Hilaridesstrjitte, een straatnaam vernoemd naar de Friese predikant Johannes Hilarides. Over Johannes De Friese predikant Johannes Hilarides is geboren in Leeuwarden op 14 mei 1649 en overleden in Bolsward in 1726. Hij wordt samen met Gysbert Japicx beschouwd als een belangrijke voorvechter van de Friese taal en als aanhanger van de taalpedagoog Jan Amos Komensky als vernieuwer van het taalonderwijs in de moedertaal. Johannes Hilarides wordt verbonden aan de uitgave van It aade Friesche Terp, of Kronyk der Geschiedenissen van de Vrye Friesen in 1677. Over zijn afkomst en vroege jeugd is niets bekend, maar W Eekhoff legt een verband met de scheepstimmerman van IJlst, Hijlke Benedictus, die zich na de dood van zijn vrouw met zijn drie oudste zoons in Leeuwarden vestigde. Dat betekent dat zijn doop op 14 mei 1649 in Leeuwarden is geweest. Johannes Hilarides werd op 24 mei 1668 in het register van de Academie van Franeker ingeschreven als afkomstig uit IJlst, hoewel hij later zijn afkomst uit Leeuwarden in plaats van IJlst blijft bevestigen. Hindeloopen Na zijn studie in Franeker wordt Johannes Hilarides leraar aan de Latijnse school van Hindelopen, totdat hij in 1671 zijn broer Nicolaus Hilarides als rector kan opvolgen. Mogelijk is deze broer de werkelijke schrijver van de Boeren Almananakken, de Hindelooper Zee-Almanak en It aade Friese Terp geweest en heeft Johannes zijn teksten na zijn dood in 1675 laten drukken. Zelf heeft Johannes meer belangstelling voor de taal van de Hindeloopers. In Hindeloopen is hij getrouwd en heeft hij een dochter Aeeltie gekregen in 1675. Dokkum Op 13 februari 1681 wordt Johannes Hilarides benoemd tot conrector aan de Latijnse school in Dokkum. Op 7 mei 1682 trouwt hij in Dokkum met Nieske Pijtters, samen krijgen ze zes kinderen. Naast zijn werkzaamheden als conrector vestigt Hilarides zich in 1694/1695 als uitgever, drukker en boekhandelaar in de Hoochstraat in Dokkum. Bovendien vertaalt hij de Fabels van Aesopus in de versie van Phaedrus. Zowel zijn boekhandel als zijn vertaalwerk zorgen voor ophef en zijn vertaling wordt gezien als broddelwerk. In 1694 ontstaat er een rel in Dokkum over het uithangbord dat Johannes aan zijn boekhandel heeft. Op de ene kant is de Bijbel afgebeeld en op de andere kant het verderfelijk geachte lantirlu-kaartspel. Deze laatste kant moet hij afdekken en hij reageert op deze ophef door aan de tweede druk van de vertaling een hekeldicht toe te voegen: "Ujthangbord van Johannes Hilarides als Burger en Boekverkooper in de Hoofdstraat te Dokkum, alwaar het caartspel en ergernissen bejde ten toon staan." Bolsward In 1699 wordt Johannes Hilarides weggepromoveerd tot rector van de Latijnse school in Bolsward, maar ook hier gaan de conflicten door. De toon wordt gezet in zijn inaugurele rede bij de ambtsaanvaarding van rector. Deze gaat over de door Johannes Hilarides in navolging van Jan Amos Komensky noodzakelijk geachte vernieuwing van het taalonderwijs. Zijn belangrijkste opponent wordt ds. Jacobus Steenwijk, die Johannes Hilarides in 1703 in een brief geeft van 600 misslagen in zijn vertalingen van Cornelius Nepos en Phaedrus. Wanneer Johannes in 1705 zijn Nieuwe Taalgronden en in 1708 zijn Naader Ontdekkingen van Nieuwe Taalgronden over het gebruik van geslachten, naamvallen en lidwoorden publiceert, levert hem dat de bijnaam "botterik van Friesland" op. De toenmalige reacties doen niet onder voor de ophef, die in onze dagen wordt gemaakt over hervorming van de spelling. Daarna wordt het stil rond Johannes Hilarides tot hij in 1726 overlijdt en zijn vrouw Nieske bij hun zoon Petrus in Joure intrekt. Joh. Hilaridesstrjitte In de straat staan weinig huizen, er zijn namelijk maar twee adressen gevestigd. De huizen zijn vrij recent gebouwd met beide als bouwjaar 1998. De huizen hebben een gemiddelde oppervlakte van 129 vierkante meter. Gebruikte bronnen: Kadastrale Kaart & NL Wiki
